Postępowanie zabezpieczające jest to postępowanie samodzielne, mające na celu udzielenie tymczasowej ochrony prawnej uczestnikom i stronom postępowania. Wyjaśnijmy, na czym ono polega.
Charakter tymczasowy
O udzielenie zabezpieczenia można wnosić w dowolnej sprawie cywilnej rozpoznawanej przez sąd po uprawdopodobnieniu przez stronę swojego roszczenia oraz interesu prawnego. Interes ten istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia istotnie utrudni lub w ogóle uniemożliwi wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia bądź utrudni lub uniemożliwi osiągnięcie celu postępowania. Postępowanie zabezpieczające ma charakter tymczasowy, ponieważ wydane na jego koniec postanowienie reguluje sytuację jedynie do wydania rozstrzygnięcia w sprawie bądź też do czasu zmiany warunków czy okoliczności, na podstawie których zostało ono wydane.
Celem tego postępowania jest przede wszystkim zabezpieczenie interesu strony prowadzącej postępowanie sądowe wobec określonego przeciwnika, aby zapobiec sytuacji, w której wykonanie korzystnego wyroku będzie utrudnione. To znaczy, że postępowanie to ma zabezpieczyć roszczenie, które nie zostało jeszcze stwierdzone tytułem wykonawczym. Postanowienie udzielające zabezpieczenia może zostać wydane zarówno przed wszczęciem postępowania w danej sprawie, jak też przy jego wszczęciu czy w toku. Natomiast po uzyskaniu tytułu wykonawczego jest ono dopuszczalne jedynie wtedy, gdy ma zabezpieczyć roszczenie o świadczenie, którego termin spełnienia jeszcze nie nastąpił.
Zabezpieczenie na wniosek
Dokonane zabezpieczenie nie może prowadzić do zaspokojenia roszczenia, a przy wyborze sposobu sąd uwzględni interesy stron lub uczestników tak, aby uprawnionemu zapewnić odpowiednią ochronę prawną, a obowiązanego nie obarczać ponad potrzebę. Zabezpieczenie udzielane jest na wniosek strony, chyba że postępowanie w sprawie może zostać wszczęte z urzędu – wtedy także z urzędu. Wniosek rozpoznaje sąd właściwy do rozpoznania sprawy w pierwszej instancji. Natomiast wniosek, który został zgłoszony w toku postępowania, będzie rozpoznany przez sąd je prowadzący. Zgodnie z art. 736 Kodeksu postępowania cywilnego wniosek powinien odpowiadać wymaganiom przepisanym dla pisma procesowego, a także zawierać: wskazanie sposobu zabezpieczenia, a w sprawach o roszczenie pieniężne wskazanie sumy zabezpieczenia; uprawdopodobnienie okoliczności uzasadniających wniosek. Rozpoznanie wniosku powinno nastąpić przez sąd bezzwłocznie, jednak nie później niż w ciągu tygodnia od dnia jego wpływu do sądu.
W postępowaniu zabezpieczającym można zabezpieczyć roszczenia pieniężne, jak i niepieniężne. I tak, zgodnie z art. 747 kpc zabezpieczenie roszczeń pieniężnych następuje przez:
- zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego;
- obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową;
- ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej lub której księga wieczysta zaginęła;
- obciążenie statku albo statku w budowie hipoteką morską;
- ustanowienie zakazu zbywania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu;
- ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym albo zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa.
Agata Antoniak
Pracownik ds. prawnych
Pretorius
