Darowizna jest umową nieodpłatną, umożliwiającą dokonanie dobrowolnego przekazania danego składnika majątku drugiej osobie. Nieodpłatność oznacza, że darczyńca nie otrzymuje od obdarowanego zapłaty za przekazane świadczenie.
Co można podarować
Zarówno po stronie darczyńcy, jak również obdarowanego może występować kilka osób. Zazwyczaj w ramach darowizny przedmiotem obdarowania jest określona kwota pieniędzy, gdzie darczyńca dokonuje przelewu bankowego na rachunek obdarowanego. Można również przekazać pieniądze w gotówce, gdzie wejście w ich posiadanie przez obdarowanego uważane jest za moment wykonania darowizny.
Umowa darowizny powinna być zawarta w formie aktu notarialnego, ale niedochowanie tej formy nie powoduje jej nieważności w przypadku, gdy przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Są jednak wyjątki, gdzie ustawa nakazuje bezwzględne zachowanie konkretnej formy, np. gdy chcemy przekazać w ramach darowizny nieruchomość.
Zwolnienia od podatku
Należy pamiętać, że wszystkie darowizny są objęte podatkiem od spadku i darowizn. Na szczęście, przewidziane zostały pewne zwolnienia, poprzez wyróżnienie trzech grup podatkowych:
- Małżonek, zstępni (syn, córka, wnuki, prawnuki), wstępni (matka, ojciec, dziadkowie), pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowie. W przypadku tej grupy kwota wolna od podatku wynosi 9 637 zł.
- Zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych. Kwota wolna dla tej grupy to 7 276 zł.
III. Inne osoby niezaliczone do żadnej z powyższych grup, a kwota wolna to 4 902 zł.
Darowizny niższe od ww. wartości zostają zwolnione z podatku. Natomiast w przypadku przekroczenia, podatek obliczany i płacony jest od nadwyżki. Kwoty wolne od podatku uwzględniają sumę wszystkich darowizn od tego samego darczyńcy przez okres 5 lat.
Ponadto w ramach grupy I została dodatkowa wyróżniona grupa 0, do której należą: małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, macocha i ojczym. Dzięki tej grupie, obdarowany mimo przekroczenia kwoty wolnej od podatku 9 637 zł, może zostać zwolniony od jego uiszczenia. Aby stało się to możliwe, należy zgłosić darowiznę do właściwego urzędu skarbowego w terminie sześciu miesięcy.
Termin do zgłoszenia zaczyna biec od dnia powstania obowiązku podatkowego, czyli dnia otrzymania darowizny. Jeżeli obdarowany w wyznaczonym czasie nie dokona właściwego zgłoszenia darowizny od osoby najbliższej, np. od rodziców, podlega ona opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Natomiast darowizna w postaci otrzymanej kwoty pieniężnej w grupie 0 powyżej kwoty wolnej od podatku, nie podlega opodatkowaniu, gdy jej otrzymanie zostanie odpowiednio udokumentowane dowodem przekazania na rachunek bankowy bądź przekazem pocztowym.
Z przywileju zwolnienia od podatku dla najbliższej rodziny nie skorzystają osoby żyjące w związku nieformalnym. Partner zostanie zakwalifikowany do grupy III, co uniemożliwi zwolnienie jak w przypadku małżonków.
Warto wiedzieć
Poza pieniędzmi i konkretnymi przedmiotami, darczyńca również ma prawo do przekazania określonego prawa: autorskiego, użytkowania wieczystego i własnościowego prawa do lokalu spółdzielczego. Darowizną może być także umorzenie danego zobowiązania, w szczególności zobowiązania obdarowanego wobec darczyńcy, a także obdarowanego wobec osoby trzeciej.
Agata Antoniak
Specjalista ds. prawnych
Pretorius Sp. z o.o.
