Nieprawomocny nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym może być podstawą wpisu hipoteki przymusowej. Wyjaśniamy, na czym to polega.
Na początku zwróćmy uwagę, iż postępowanie wieczystoksięgowe jest postępowaniem bardzo formalistycznym.
Sprawy w tym postępowaniu rozpoznawane są na posiedzeniu niejawnym, a Sąd rozpoznając wniosek o wpis, bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Wniosek o wpis hipoteki przymusowej składa się na urzędowym formularzu, a dokumenty stanowiące podstawę wpisu muszą być załączone w oryginale. Zgodnie z art. 109 ustawy o księgach wieczystych i hipotece wierzyciel, którego wierzytelność jest stwierdzona tytułem wykonawczym, określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym, może na podstawie tego tytułu uzyskać hipotekę na wszystkich nieruchomościach dłużnika.
Klauzula wykonalności
W praktyce jest to tytuł wykonawczy, czyli tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności, np.: nakaz zapłaty lub wyrok zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Sam tytuł egzekucyjny, mimo swojej nazwy, nie uprawnia do wszczęcia postępowania egzekucyjnego, niezbędne jest wnioskowanie do Sądu nadanie klauzuli wykonalności aby niejako zamienić tytuł egzekucyjny na wykonawczy i móc rozpocząć egzekucje albo też wykorzystać go do wniosku o wpis hipoteki przymusowej na nieruchomości dłużnika. Po wydaniu tytułu egzekucyjnego dłużnikowi przysługuje termin na wniesienie sprzeciwu lub zarzutów. Dopiero po jego uprawomocnieniu, a więc po upływie wymaganego terminu na wniesienie środka zaskarżenia, można nadać klauzulę wykonalności.
Jest jednak sytuacja, która pozwala przed nadaniem klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu na wykorzystanie tego tytułu do dokonania wpisu hipoteki przymusowej na nieruchomości dłużnika. Mowa o nakazie zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym. Zgodnie z art. 485 § 1 k.p.c.: „Sąd wydaje nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, jeżeli fakty uzasadniające dochodzone roszczenie są udowodnione dołączonym do pozwu: 1) dokumentem urzędowym; 2) zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem; 3) wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu”.
Szybka realizacja roszczeń
Postępowanie nakazowe jest przeznaczone do szybkiej realizacji roszczeń, które stwierdzone są dokumentami o dużym stopniu pewności i wiarygodności. Przepis wskazuje katalog dokumentów, które powód powinien przedstawić na poparcie twierdzeń faktycznych. Fakty uzasadniające roszczenie powoda powinny być udowodnione za pomocą określonego dokumentu. Dołączenie do pozwu dokumentu spoza ustawowego katalogu nie daje podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. Cechą charakterystyczną postępowania nakazowego jest fakt, iż nakaz zapłaty posiada moc tytułu zabezpieczenia.
Nakaz taki od chwili wydania stanowi tytuł zabezpieczenia, zrównany jest w tym zakresie z postanowienie udzielenie zabezpieczenia wydanym przez Sąd w postępowaniu zabezpieczającym.
Zabezpieczenie roszczeń
Nakaz zapłaty, jako tytuł zabezpieczenia roszczeń dochodzonych w postępowaniu nakazowym, nie wymaga nadania klauzuli wykonalności – staje się wykonalny z momentem wydania. I to jest właśnie okoliczność, w której nieprawomocny nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym należy traktować na równi z postanowieniem sądu o udzieleniu zabezpieczenia. Tym samym nakaz taki bez nadania mu klauzuli wykonalności stanowi podstawę do dokonania wpisu hipoteki przymusowej, gdyż na podstawie art. 110 pkt 1 Ustawy o księgach wieczystych i hipotece, hipotekę przymusową można uzyskać także na podstawie postanowienia Sądu o udzieleniu zabezpieczenia. Następnie w terminie dwóch miesięcy od uprawomocnienia się nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, zgodnie z art. 111 (2) pkt. 1 Ustawy o księgach wieczystych i hipotece, wierzyciel może żądać dokonania zmiany wpisu, które podlegało zabezpieczeniu na podstawie tytułu wykonawczego określonego w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym, stwierdzającego zabezpieczoną wierzytelność.
W świetle powyższego, skoro przepisy ustawy o księgach wieczystych i hipotece mówią, że podstawą wpisu hipoteki przymusowej może być także postanowienie Sądu o udzieleniu zabezpieczenia, to zasadne wydaje się, że na jego podstawie możemy ustanowić hipotekę przymusową na nieruchomości.
Aleksandra Czyż
Specjalista ds. prawnych
Pretorius Sp. z o.o.
