Po upływie terminu przedawnienia podmiot, przeciwko któremu dochodzone jest roszczenie majątkowe, ma możliwość uchylenia się od jego spełnienia. Nie jest to jednak równoznaczne z wygaśnięciem roszczenia, jego dochodzenie staje się jednak niemożliwe w drodze przymusu prawnego.
Krótszy termin przedawnienia
Prezydent RP 28 maja 2018 r. podpisał ustawę nowelizującą Kodeks cywilny. 9 lipca 2018 r. ustawa ta weszła w życie wprowadzając rewolucyjne zmiany w zakresie przedawnienia roszczeń, które pociągają za sobą istotne konsekwencje zarówno dla konsumentów, jak i przedsiębiorców. Największą zmianą jest skrócenie podstawowego terminu przedawnienia roszczeń majątkowych z 10 na 6 lat. Termin ten stosuje się w szczególności do roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju, orzeczeniem sądu polubownego, a także do roszczeń stwierdzonych ugodą przed sądem i przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd. Z kolei 3-letni termin przedawnienia stosowany do świadczeń okresowych oraz do roszczeń związanych z działalnością gospodarczą pozostaje bez zmian. Ustawa modyfikuje również zasady dotyczące liczenia upływu terminu przedawnienia.
Zgodnie z dokonaną nowelizacją obecnie bieg przedawnienia kończy się z upływem ostatniego dnia roku kalendarzowego, chyba że termin ten jest krótszy niż dwa lata.
W praktyce zdecydowanie ułatwi to obronę, szczególnie w sytuacji, kiedy termin wymagalności nie jest dokładnie określony, a ponadto w niektórych przypadkach znacząco wydłuży terminy przedawnienia – niekiedy (gdy termin przedawnienia upływa 1 stycznia) nawet o 364 dni. Ustawa ma zastosowanie także do roszczeń powstałych przed dniem oraz w dniu wejścia jej w życie, które są nieprzedawnione, co stanowi ograniczenie w obowiązującej zasadzie prawa, że nie działa ono wstecz. Natomiast w przypadku, gdy termin przedawnienia na podstawie przepisów nowej ustawy będzie krótszy niż w przypadku poprzednio obowiązujących przepisów, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej. Wyjątek stanowi sytuacja, w której termin przedawnienia roszczenia rozpoczął swój bieg jeszcze przed wejściem w życie ustawy nowelizującej oraz przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia skończy on swój bieg wcześniej niż według nowego terminu wówczas przedawnienie następuje z upływem terminu wcześniejszego.
Ochrona konsumentów
Przed wejściem w życie nowelizacji uwzględnienie przez sąd upływu terminu przedawnienia było możliwe jedynie poprzez podniesienia przez stronę zarzutu przedawnienia. Obecnie w przypadku roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, nie będzie potrzeby podnoszenia przez niego takiego zarzutu. Powództwo przeciwko konsumentowi będącemu dłużnikiem, w przypadku przedawnienia jego długu, zostanie oddalone przez sąd. Jednakże znowelizowane przepisy dają sądowi możliwość nieuwzględnienia upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przedsiębiorcy przeciwko konsumentowi, z uwagi na względy słuszności oraz wystąpienie wyjątkowych okoliczności. Nowe uregulowanie przedawnienia roszczeń przysługujących przedsiębiorcom wobec konsumentów podyktowane jest zapewnieniem konsumentom jako słabszej stronie procesu niezbędnej ochrony.
Ewelina Bilkiewicz
Pracownik ds. prawnych
Pretorius
