Praca zdalna polega na wykonywaniu zadań powierzonych przez pracodawcę poza siedzibą firmy. Ten sposób wykonywania pracy nazywany jest także telepracą lub e-pracą. Pracownik kontaktuje się z pracodawcą z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Praca zdalna to innymi słowy świadczenie pracy z domu.
Za zgodą pracodawcy
W wyniku pojawienia się pandemii COVID-19 wykorzystanie pracy zdalnej stało się dość powszechne wśród przedsiębiorców. Pracę zdalną, w obecnym stanie prawnym, normuje ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.
Zgodnie z postanowieniami ustawy, wykonywanie pracy zdalnej może zostać polecone, jeżeli pracownik ma umiejętności i możliwości techniczne oraz lokalowe do wykonywania takiej pracy i pozwala na to rodzaj pracy.<br>Przy wykonywaniu pracy zdalnej pracownik może używać narzędzi lub materiałów niezapewnionych przez pracodawcę pod warunkiem, że umożliwia to poszanowanie i ochronę informacji poufnych i innych tajemnic prawnie chronionych, w tym tajemnicy przedsiębiorstwa lub danych osobowych. Pracodawca może w każdym czasie cofnąć polecenie pracy zdalnej.
Prace nad ustawą
Praca zdalna zostanie na stałe uregulowana w Kodeksie Pracy. 23 lipca 2021 roku opublikowano najnowszy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy, ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Założenia obejmują całkowite lub hybrydowe wykonywanie pracy zdalnej w miejscu uzgodnionym z pracodawcą. Oznacza to, że pracodawca za każdym razem będzie musiał wyrazić zgodę na wykonywanie przez pracownika pracy zdalnej w konkretnym miejscu.
Nowe regulacje wejdą w życie po 3 miesiącach od oficjalnego odwołania w Polsce stanu epidemii. Zlikwidowane zostaną dotychczasowe przepisy o telepracy, a praca w formule zdalnej ma odbywać się przede wszystkim na podstawie porozumienia zawieranego między pracodawcą a związkami zawodowymi lub też regulaminu ustalonego przez pracodawcę.<br>Nowa wersja projektu regulującego pracę zdalną nie zawiera precyzyjnych przepisów w zakresie zasad rozliczania kosztów związanych z wykonywaniem pracy, które ponoszą pracownicy. Dodatkowo warto wspomnieć, że strony mogą ustalić zasady wykorzystywania przez pracownika wykonującego pracę zdalną materiałów i narzędzi pracy, w tym urządzeń technicznych, niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej, niezapewnionych przez pracodawcę, przy czym pracownikowi wykonującemu pracę zdalną przysługuje ekwiwalent pieniężny w wysokości ustalonej z pracodawcą. Szczegółowe zasady rozliczania mają zawierać przepisy wewnątrzzakładowe. W szczególnych wypadkach pracodawca będzie mógł wydawać polecenie wykonywania pracy w formule zdalnej np. w stanach nadzwyczajnych, zagrożenia epidemicznego i epidemii, a także w przypadku, gdy będzie to niezbędne z powodu obowiązku zapewnienia pracownikowi bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
Sprawa ciągle otwarta
Ważną nowością będzie również wskazanie kręgu pracowników, których wnioski o wykonywanie pracy zdalnej będą z zasady wiążące dla pracodawców. Chodzi o pracowników wychowujących dziecko do ukończenia przez nie 4. roku życia oraz rodziców niepełnosprawnych dzieci. Być może praca zdalna uregulowana w sposób prawidłowy pozwoli na większą aktywizację zawodową, np. osób niepełnosprawnych, kobiet po urlopach macierzyńskich, a także osób zajmujących się opieką nad chorymi lub starszymi osobami. Co istotne, na wniosek pracownika praca zdalna będzie mogła być wykonywana również w sposób okazjonalny, bez potrzeby zawierania porozumienia, w wymiarze 24 dni w roku kalendarzowym.
Projekt utrzymuje też zasadę, zgodnie z którą pracodawca ma prawo, w miejscu wykonywania pracy zdalnej i w godzinach pracy pracownika, przeprowadzać kontrolę wykonywania tej pracy przez pracownika w zakresie BHP. Jednakże należy wspomnieć, iż dopóki prace nad ustawą trwają, kwestia zasad pracy zdalnej i uprawnień stron stosunku pracy jest nadal otwarta.
Paulina Janik-Witkowska
Specjalista ds. prawnych
Pretorius Sp. z o.o.
