Spóźnialscy zapłacą więcej
Z dniem 1 stycznia 2016 roku ustawodawca zmienił sposób obliczania odsetek i ich wysokość, wprowadził odmienne stopy procentowe dla odsetek ustawowych, o których stanowi art. 359 § 2 k.c. i dla odsetek, których dotyczy art. 481 k.c. Znowelizowaniu uległ więc m.in. kodeks cywilny w zakresie w/w przepisów oraz ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.
W myśl art. 359. § 1. k.c. “odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.” Oznacza to, że obowiązek zapłaty odsetek musi wynikać ze szczególnego tytułu prawnego.
Wskazany przepis przewiduje trojakiego rodzaju tytuły uzasadniające pobieranie odsetek i tak będą to wyłącznie odsetki wynikające z:
1) czynności prawnej,
2) ustawy
3) orzeczenia sądu
4) decyzji innego właściwego organu.
Tak więc zgodnie z art. 359 k.c. odsetki ustawowe – są równe sumie stopy referencyjnej NBP + 3,5 %., ( stopa referencyjna NBP wynosi 1,5% +3,5% = 5%) przy czym maksymalna wysokość odsetek umownych nie może przekraczać dwukrotności tej wartości oznacza to, że żadne zobowiązanie nie może być oprocentowane na więcej niż 10% rocznie. Jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne (art. 359 § 2(2) k.c.). Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy. (art. 359 § 2(3 k.c.). Natomiast zgodnie z § 2 (4) w/w przepisu Minister Sprawiedliwości ogłasza, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej “Monitor Polski”, wysokość odsetek ustawowych. I tak w dniu 7 stycznia 2016 r. pojawiło się obwieszczenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości odsetek ustawowych (M.P. z 2016 r. poz. 46) zgodnie z którym: „Na podstawie art. 359 § 4 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.1)) ogłasza się, że poczynając od dnia 1 stycznia 2016 r. wysokość odsetek ustawowych wynosi 5% w stosunku rocznym”.
W myśl art. 481 § 1 k.c. „Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi”.
Zgodnie z wyżej powołanym art. 481 k.c. odsetki ustawowe za opóźnienie to stopa referencyjna NBP + 5,5 %. ( 1,5% +5,5%=7%), zaś odsetki umowne za opóźnienie maksymalne nie mogą przekraczać dwukrotności tej wartości (czyli przeterminowany dług nie może nas kosztować więcej niż 14%). Jeżeli wysokość odsetek za opóźnienie przekracza wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie, należą się odsetki maksymalne za opóźnienie (art. 481 § 2(2) k.c.). Poza tym postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych za opóźnienie, także w przypadku dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy ( art. 481 § 2(3) k.c.). Natomiast zgodnie z § 2 (4) w/w przepisu Minister Sprawiedliwości ogłasza, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej “Monitor Polski”, wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie. I tak w dniu 7 stycznia 2016 r. pojawiło się obwieszczenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (M.P. z 2016 r. poz. 47) o następującej treści: „Na podstawie art. 481 § 24 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.) ogłasza się, że poczynając od dnia 1 stycznia 2016 r. wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie wynosi 7% w stosunku rocznym”.
Odsetki ustawowe za opóźnienie w ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych są równe stopie referencyjnej NBP + 8%. (stopa referencyjna NBP wynosi 1,5% zatem odsetki ustawowe za opóźnienie pomiędzy przedsiębiorcami wynoszą 1,5%+8% = 9,5%)
Przypomnijmy więc, że odsetki są wynagrodzeniem za korzystanie z cudzych pieniędzy lub rzeczy zamiennych bądź rekompensatą za opóźnienie w zapłacie sumy pieniężnej, przy czym ich wysokość co zostało zobrazowane powyżej ustalana jest jako ułamek (procent) należności głównej za określony czas (np. za rok) korzystania z tych dóbr (lub czas opóźnienia). Zaś wymagalność wierzytelności głównej stanowi kryterium podziału na odsetki kapitałowe (zwykłe, należne za okres przed terminem wymagalności kapitału) oraz odsetki za opóźnienie (należne za okres rozpoczynający się w terminie wymagalności). Biorąc pod uwagę różne zadania, jakie strony zobowiązania przypisują zastrzeganym odsetkom, ustalenie ich miejsca w strukturze zobowiązania nie jest łatwe, a tym samym trudno wyznaczyć jednolity reżim prawny dla obowiązku ich zapłaty;
W związku z powyższymi zmianami istotne jest dla Wierzycieli aby dokładnie precyzowali rodzaj żądanych odsetek np. w pozwie, aby nie było wątpliwości przy ich zasądzaniu. Natomiast dla Dłużników aby dokładnie sprawdzali czy odsetki w tytułach egzekucyjnych (np. nakazach zapłaty, czy wyrokach) są ustalane według w/w zasad. Aby nie było wątpliwości przy określeniu odsetek można się posługiwać określeniami np.: („[..] z odsetkami ustawowymi za opóźnienie [..]”, „[..] z odsetkami maksymalnymi za opóźnienie [..]”, „[..] z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych […]”.
Bez względu na powyższe, aby uniknąć zapłaty odsetek, najlepszą radą dla wszystkich czytelników jest płacenie za swoje wszystkie zobowiązania w terminie!
