Weksel jest papierem wartościowym sporządzonym w ściśle określonej przez prawo formie, zawierający bezwarunkowe zobowiązanie do zapłaty konkretnej sumy pieniężnej, w ustalonym terminie i miejscu. Pełni przede wszystkim funkcję gwarancyjną poprzez zabezpieczenie właściwego wykonania umowy oraz stanowi jedną z form ochrony przed nieuczciwymi kontrahentami.
Weksel musi zawierać: nazwę, bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty określonej sumy pieniężnej, – oznaczenie terminu płatności, wskazanie miejsca płatności, konkretne wskazanie osoby, na której rzecz ma być dokonana zapłata, datę oraz miejsce wystawienia weksla, podpis wystawcy.
Szczególnym rodzajem weksla jest tzw. weksel „in blanco”. Jest to weksel, któremu w momencie wystawienia brakuje przynajmniej jednego z ustawowych elementów (np. nie została określona kwota do zapłaty). Wystawiany jest najczęściej, gdy strony zawierające umowę chcą zabezpieczyć ewentualne przyszłe roszczenia, które mogą wyniknąć ze współpracy, a w momencie wystawienia nie są w stanie określić kwoty czy terminu płatności. Taki weksel może być wykorzystywany w wielu obszarach działalności. Odpowiedzialność wystawcy powstaje już przy podpisaniu, ponieważ własnoręczny podpis stanowi przesłankę powstania zobowiązania wekslowego. Wystawiając taki weksel należy pamiętać, iż wystawca upoważnia posiadacza do uzupełnienia go zgodnie z jego wolą.
Udogodnienie dla wierzyciela
Jedną z największych korzyści ze stosowania weksla w obrocie gospodarczym jest uproszczony tryb postępowania sądowego. W przypadku, gdy wystawca weksla opóźnia się z płatnościami, posiadacz wypełnia na sumę odpowiadającą zadłużenia, a następnie zawiadamia o tym wystawcę. Jeśli zawiadomienie nie przyniesie skutku, posiadacz na podstawie prawidłowo wypełnionego weksla „in blanco” może wytoczyć powództwo w postępowaniu nakazowym. Postępowanie to charakteryzuje się dużym uproszczeniem oraz udogodnieniem dla wierzyciela, ponieważ sprawa rozpoznawana jest na posiedzeniu niejawnym a więc bez przeprowadzania rozprawy i obowiązku stawiennictwa w sądzie. W sytuacji, gdy obie strony są przedsiębiorcami, a zobowiązanie powstało w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, właściwy do rozpoznania takiej sprawy będzie sąd gospodarczy.
Należycie wypełniony weksel „in blanco” stanowi dowód uznania długu i skutkuje wydaniem nakazu zapłaty we wcześniej wspomnianym postępowaniu nakazowym.
Wykorzystywanie weksla
Początkowo weksle wykorzystywane były jako środek płatniczy zastępując pieniądze. Kupiec zamiast płacić za towar gotówką wręczał sprzedawcy wypisany weksel. Natomiast sprzedawca w zamian za niego mógł dalej nabywać towary bądź wymienić go na gotówkę. W takim obrocie wystawca weksla uzupełniał go w całości nie pozostawiając nie pozostawiając wolnego miejsca.
Obecnie wykorzystywana jest również funkcja kredytowa weksla, pozwalająca na wydłużenie okresu dokonania zapłaty. Sposób ten wykorzystywany jest sporadycznie. Najczęściej stosują go firmy stale ze sobą współpracujące mające do siebie wzajemne zaufanie. Wystawca weksla, np. nabywca towarów wystawia z odroczoną płatnością zyskując w ten sposób czas na zgromadzenie środków umożliwiających uregulowanie należności, a sprzedawca kredytuje do terminu określonego w wekslu, zakupione przez nabywcę towary.
Ponadto weksle wykorzystywane są również jako zabezpieczenie kredytów i pożyczek. W przypadku udzielenia pożyczki bank może wezwać do złożenia weksla „in blanco”, który następnie zostanie przez niego wykorzystany, gdy pożyczkobiorca zaprzestał realizowania zobowiązań umowy kredytowej.
Przyjmując weksel należy szczególnie sprawdzić wiarygodność wystawcy. Weksel ma wiele zalet, przede wszystkim w sprawnym dochodzeniem należności przed sądem. Należy jednak pamiętać, iż szybkie uzyskanie tytułu wykonawczego na podstawie weksla „in blanco” nie pomoże w odzyskaniu wymagalnych należności, jeśli w toku postępowania egzekucyjnego wyjdzie na jaw, że dłużnik nie ma majątku, z którego będzie można zaspokoić roszczenie wekslowe.
Agata Pytlarz
Pracownik ds. prawnych
Pretorius Sp. z o.o.
