Hipoteka przymusowa

Hipoteka przymusowa na nieruchomości jest formą zabezpieczenia wierzytelności i różni się od hipoteki umownej. Wyjaśniamy, na czym polegają różnice między obiema hipotekami.

Istota hipoteki

Hipoteka przymusowa jest instytucją, której początki sięgają czasów starożytnych. Należy rozróżnić pojęcie hipoteki przymusowej od hipoteki umownej, o czym piszemy poniżej. Niemniej jednak instytucja hipoteki, co do zasady, kształtowana była przez setki lat, aby przyjąć formę obowiązującą obecnie. Tak jak i kiedyś, tak i dziś hipoteka zabezpiecza oznaczoną wierzytelność wynikającą z określonego stosunku prawnego. Zabezpieczenie to polega na obciążeniu nieruchomości będącej własnością dłużnika, czy to w drodze umowy pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem, czy też na skutek przymusu, tzw. ograniczonym prawem rzeczowym – hipoteką, która pozwoli w sytuacji sprzedaży tej nieruchomości, na odzyskanie należności z pieniędzy, które zapłaci przyszły nabywca nieruchomości. Taka jest istota samej hipoteki, umownej i przymusowej.

Bez zgody dłużnika

W przeciwieństwie do hipoteki umownej hipoteka przymusowa powstaje bez zgody, a nawet bez wiedzy dłużnika (o fakcie dowiaduje się on dopiero z zawiadomienia sądu wieczystoksięgowego). Oznacza to, że jeżeli dana osoba posiada wobec drugiej osoby wierzytelność, stwierdzoną tytułem wykonawczym, to może na jego podstawie bez zgody dłużnika wystąpić do sądu wieczystoksięgowego z wnioskiem o wpisanie hipoteki przymusowej na nieruchomości dłużnika w celu zabezpieczenia swoich roszczeń.

Wniosek o wpis hipoteki przymusowej sporządza się na urzędowym formularzu, dostępnym m.in. na stronach internetowych sądów rejonowych.

Do wypełnionego wniosku załącza się przede wszystkim oryginał orzeczenia, z którego wynika wierzytelność będąca przedmiotem zabezpieczenia oraz dokonuje się opłaty 200 zł. Co ciekawe i o czym należy pamiętać, hipoteka zabezpiecza należności obecnie istniejące, jak i te, które powstaną w przyszłości (odsetki). Dlatego też wierzyciel może żądać wpisu hipoteki przymusowej na sumę wyższą niż wynikającą z treści dokumentu stanowiącego podstawę wpisu hipoteki. Wierzyciel tym samym uprawniony jest do wskazania kwoty zabezpieczenia stanowiącej 150% wartości wierzytelności wynikającej z orzeczenia będącego podstawą wpisu. Na podstawie prawidłowo wypełnionego wniosku oraz załączonych do niego dokumentów sąd wieczystoksięgowy dokonuje wpisu w dziale IV księgi wieczystej obciążonej nieruchomości.

Ochrona interesów właściciela

Z momentem wpisu powstaje hipoteka przymusowa na nieruchomości, która powstaje niezależnie od woli właściciela obciążonej nieruchomości. Ponieważ do powstania hipoteki nie jest wymagana zgoda dłużnika, ustawa określa ją jako przymusową. Warunkiem skutecznego zabezpieczenia poprzez hipotekę przymusową jest własnościowe posiadanie nieruchomości przez dłużnika, ewentualnie posiadanie jej jako współwłaściciel bądź uprawniony z tytułu użytkowania wieczystego. Dlatego też wierzyciel często korzysta z tego uprawnienia w sytuacji, kiedy dłużnik uporczywie uchyla się od zapłaty długu. Szczególnie, że nieruchomość dłużnika jest często najbardziej wartościowym składnikiem majątku, jaki osoba zaciągająca dług posiada. Nadto jest to swego rodzaju ochrona interesów wierzyciela na wypadek, gdyby dłużnik zamierzał zbyć określoną nieruchomość z zamiarem ukrycia majątku przed wierzycielem. Hipoteka przymusowa także w wielu przypadkach służy ochronie interesów finansowych Skarbu Państwa i innych podmiotów publicznych, wykorzystując ją do zabezpieczenia należności publicznoprawnych, np.: podatków, składek na ubezpieczenia społeczne i innych.

Hipoteka przymusowa jest dobrym narzędziem, służącym zabezpieczeniu należności, przy tym wierzytelności zabezpieczone hipoteką korzystają z pierwszeństwa przy spłacie ze środków uzyskanych z licytacji. Ponadto może realnie przyczynić się do spłaty zadłużenia, gdyż ustanawiając hipotekę przymusową wierzyciel często chce tym zmotywować dłużnika do zapłaty długu.

Aleksandra Czyż

Specjalista ds. prawnych

Pretorius Sp. z o.o.

Nota prawna

Treści zawarte na stronie internetowej Pretorius sp. z o.o. – pretorius.pl (dalej: strona internetowa) mają charakter wyłącznie informacyjny, nie stanowią one oferty w rozumieniu Kodeksu Cywilnego, a Pretorius sp. z o.o. nie ponosi odpowiedzialności z tytułu powstania jakichkolwiek szkód, wynikających z użycia strony internetowej lub będących w związku z stroną internetową lub jakąkolwiek treścią zamieszczoną na stronie internetowej, a także w związku z jakimkolwiek nieautoryzowanym użyciem treści zawartych na stronie internetowej. Wszelkie treści zawarte na stronie internetowej można wykorzystywać wyłącznie do niekomercyjnego użytku prywatnego. Treści i materiały udostępnione na stronie internetowej nie mogą być bez pisemnej zgody Pretorius sp. z o.o. wykorzystywane w celach publicznych lub komercyjnych. Pretorius sp. z o.o. jest właścicielem strony internetowej.

Nazwa i znak Pretorius jest znakiem towarowym chronionym prawami autorskimi i prawami wynikającymi z rejestracji znaku towarowego.