Jednym ze sposobów egzekucji świadczeń pieniężnych jest zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego dłużnika. Sposób ten należy do najczęściej stosowanych w praktyce ze względu na swój nieskomplikowany charakter oraz efektywność (pod warunkiem posiadania przez dłużnika środków pieniężnych na rachunku bankowym).
Przymusowe wyegzekwowanie
Dłużnik jest zobowiązany do określonego zachowania (art. 354 kodeksu cywilnego), jednak nie zawsze chce dobrowolnie uczynić zadość tej powinności. Wierzyciel musi wówczas podjąć kroki zmierzające do przymusowego wyegzekwowania świadczenia. Egzekucja polega na zastosowaniu przez uprawnione do tego organy (egzekucyjne) środków przewidzianych przez kodeks postępowania cywilnego, celem wykonania uprawnień przysługujących wierzycielowi względem dłużnika, określonych w tytule wykonawczym. Przedmiotem egzekucji świadczeń pieniężnych w myśl kodeksu postępowania cywilnego mogą być ruchomości, nieruchomości, wynagrodzenie za pracę, wierzytelności i inne prawa majątkowe (zbywalne), a także wierzytelności wynikające z rachunku bankowego. Przez wierzytelność wynikającą z rachunku bankowego rozumie się natomiast wszelkie prawa posiadacza rachunku, jakie przysługują mu względem banku, zwłaszcza prawo żądania wypłacenia odpowiedniej, znajdującej się na rachunku kwoty pieniężnej, ewentualnie z umówionymi odsetkami. Dłużnikiem wierzytelności zajętej podczas egzekucji z rachunku bankowego jest zawsze bank, ewentualnie inny podmiot, jeżeli posiada uprawnienie do wykonywania określonych czynności bankowych – prowadzenia rachunków bankowych.
Moment zajęcia i przebieg egzekucji
Obowiązek zawiadomienia o egzekucji wszystkich podmiotów biorących udział w postępowaniu egzekucyjnym z wierzytelności wynikającej z rachunku bankowego ciąży na komorniku.
Bank prowadzący rachunek dodatkowo zawiadamia o zajęciu pozostałe placówki mogące dokonywać wypłat.
Zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego w stosunku do banku jest dokonane z chwilą doręczenia mu zawiadomienia o zakazie wypłat z tego rachunku (art. 890 § 1 kodeksu postępowania cywilnego). Od tego dnia bank musi się zastosować do poleceń komornika wynikających z zajęcia i od tej też chwili zajęcie wywołuje dla banku określone przepisami skutki.
Na przebieg egzekucji z rachunku bankowego składa się zaledwie kilka czynności. Po wszczęciu egzekucji komornik poprzez zawiadomienie dokonuje zajęcia rachunku. Zajęta zostaje kwota znajdująca się na rachunku w chwili jego zajęcia, a jeżeli kwota ta jest niższa od kwoty określonej w zawiadomieniu o zajęciu, to zajęte zostaną także kwoty, które wpłyną na rachunek po jego zajęciu – do momentu osiągnięcia kwoty wskazanej w zawiadomieniu o zajęciu rachunku bankowego. Zajęte zostają również środki pieniężne, które zostały wpłacone na inny rachunek zobowiązanego, otwarty po dokonaniu zajęcia.
Dalsze czynności zmierzających do zaspokojenia wierzyciela realizuje praktycznie bank (dłużnik zajętej wierzytelności), przekazując na wskazany przez komornika rachunek środki pieniężne dłużnika. Komornik dokonuje ich podziału, jeśli w egzekucji uczestniczy kilku wierzycieli. W sytuacji, w której egzekwującym jest jeden wierzyciel, komornik przelewa otrzymane od banku pieniądze na jego rachunek. Z punktu widzenia komornika atrakcyjność tego sposobu egzekucji polega na tym, że w obecnej rzeczywistości posiadanie rachunku bankowego przez dłużników jest niemal powszechne.
Warto wiedzieć
Dłużnik ma dziś małe szanse na ukrycie przed komornikiem swojego rachunku bankowego. Nawet jeśli wierzyciel nie jest w stanie wskazać numeru rachunku komornik ma możliwości pozwalające mu na szybkie znalezienie takiej informacji. Może np. wystąpić o jej udostępnienie poprzez system OGNIVO lub skierować zapytanie do Centralnej Informacji o Rachunkach Bankowych. Ma także uprawnienia do ustalania danych w drodze tzw. „czynności terenowych”, czyli m.in. poprzez skierowanie zapytania do pracodawcy lub biura rachunkowego.
Agnieszka Orzeszko
Pracownik ds. windykacji
Pretorius Sp. z o.o.
