Dobra osobiste i ich ochrona

Dobra osobiste są to wartości o charakterze niemajątkowym, związane z indywidualnym istnieniem oraz osobowością każdego człowieka. Polskie prawo chroni dobra osobiste zarówno osób fizycznych, jak i osób prawnych. Każde naruszenie uprawnia poszkodowanego do wytoczenia powództwa cywilnego.

Możliwe roszczenia

Zgodnie z art. 23 Kodeksu Cywilnego dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska – pozostają pod ochroną prawa cywilnego. Kodeks Cywilny przewiduje kilka roszczeń, których można się domagać w przypadku naruszenia dóbr osobistych. Zgodnie z art. 24 Kodeksu Cywilnego ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności, ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Żądanie zaniechania działania zagrażającego dobrom osobistym możliwe jest, gdy dobro osobiste nie zostało jeszcze naruszone. Drugie z roszczeń ma natomiast na celu dostarczenie satysfakcji, rekompensującej krzywdę poszkodowanemu. Powód może więc żądać, np. listu z przeprosinami, zamieszczenia stosownego oświadczenia w lokalnej prasie lub złożenia wyrazów ubolewania

Natomiast zgodnie z art. 448 Kodeksu Cywilnego, w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny.

Uważaj, co piszesz na FB

Dobro osobiste w postaci czci, znane także jako „dobre imię”, jest jednym z tych, które są naruszane najczęściej. Ciekawy w kontekście obecnej ekspansji mediów społecznościowych, zwłaszcza Facebooka, jest wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 19 września 2014 r. W wyroku tym Sąd uznał, iż Facebook nie jest portalem o ograniczonym kręgu adresatów, a wpisy dostępne są nawet dla niezalogowanych w portalu osób. Tym samym posty w nim umieszczane, jako iż pozo stają dostępne dla szerszego grona odbiorców, mogą godzić w dobra osobiste innych osób i podmiotów. Przedmiotowy wyrok dotyczył sytuacji, w której niezadowolony z przebiegu procesu reklamacyjnego w jednym ze sklepów klient, zamieścił na swoim profilu facebookowym szkalujący sklep wpis. Następnie klient ten został pozwany o naruszenie dóbr osobistych sklepu w postaci m.in. jego dobrego imienia, narażając na utratę zaufania innych klientów. Sąd zobowiązał pozwanego do opublikowania na swoim profilu stosownego oświadczenia z przeprosinami. Należy tu oczywiście dodać, iż Sąd Apelacyjny stwierdził, że pozwanemu klientowi jak najbardziej przysługuje swoboda wypowiedzi, jednakże nie może mieć ona charakteru nieograniczonego i nie może naruszać godności drugiej strony

Warto wiedzieć

Początków instytucji ochrony dóbr osobistych poszukiwać należy w prawie rzymskim. Rzymianie byli bowiem bardzo drażliwi na punkcie swej godności osobistej i honoru, a także szacunku dla ogólnie przyjętych dobrych obyczajów. Podejście to znalazło swoje odzwierciedlenie w  prawie, gdzie unormowano zagadnienie ochrony nietykalności fizycznej osoby oraz ochrony godności, czci i dobrego imienia, polegającej na znieważeniu słownym bądź pisemnym (w okresie klasycznym i późniejszym). Akt znieważenia i zniewagi w starożytnym Rzymie nazywany był iniurią, co dosłownie oznaczało bezprawie. Pojęciu bezprawia nadawano jednak ograniczone znaczenie i  sprowadzano do pojęcia „bezprawnego naruszenia osobowości człowieka wolnego”. Jako pierwsza kwestię tę regulowała Ustawa XII Tablic. Wcześniej w całej Europie obowiązywał, bowiem system krwawej zemsty, który ukształtował się w  społeczeństwie w  naturalny sposób jako reakcja wspólnoty na wyrządzone zło, które nie mogło być przez nich akceptowane. drhab. Izabela Lewandowska-Malec, „Dobra osobiste”

Katarzyna Necel
Prawnik
Pretorius Sp. z o.o.

Nota prawna

Treści zawarte na stronie internetowej Pretorius sp. z o.o. – pretorius.pl (dalej: strona internetowa) mają charakter wyłącznie informacyjny, nie stanowią one oferty w rozumieniu Kodeksu Cywilnego, a Pretorius sp. z o.o. nie ponosi odpowiedzialności z tytułu powstania jakichkolwiek szkód, wynikających z użycia strony internetowej lub będących w związku z stroną internetową lub jakąkolwiek treścią zamieszczoną na stronie internetowej, a także w związku z jakimkolwiek nieautoryzowanym użyciem treści zawartych na stronie internetowej. Wszelkie treści zawarte na stronie internetowej można wykorzystywać wyłącznie do niekomercyjnego użytku prywatnego. Treści i materiały udostępnione na stronie internetowej nie mogą być bez pisemnej zgody Pretorius sp. z o.o. wykorzystywane w celach publicznych lub komercyjnych. Pretorius sp. z o.o. jest właścicielem strony internetowej.

Nazwa i znak Pretorius jest znakiem towarowym chronionym prawami autorskimi i prawami wynikającymi z rejestracji znaku towarowego.